Pogoda już iście wiosenna, wiec dlaczego by tak nie przyśpieszyć majówki? Szukacie miejsca na weekendowy wypad pod Warszawę? Wybierzcie się z nami do zamku Krzyżtopór w Ujeździe w Górach Świętokrzyskich!Pogoda już iście wiosenna, wiec dlaczego by tak nie przyśpieszyć majówki? Szukacie miejsca na weekendowy wypad pod Warszawę? Wybierzcie się z nami do zamku Krzyżtopór w Ujeździe w Górach Świętokrzyskich!
Zamek Krzyżtopór w Ujeździe jest to jedna z najbardziej niesamowitych budowli w Polsce. Wybudowana została na wzór włoskich rezydencji z XVI w., zwanych palazzo in fortezza, gdzie renesansowy pałac otoczony był murami obronnymi stylizowanymi na średniowieczne. Pomysłodawcą był Krzysztof Ossoliński, wojewoda Sandomierza (Sandomierz znajduje się ok. 40 km na wschód od Ujazdu) i miłośnik kultury włoskiej, który w ciągu swego życia odbył liczne podróże do Italii i zapragnął wybudować dla siebie taki właśnie włoski zameczek tutaj w Polsce. Do pracy zaangażował włosko-szwajcarskiego architekta, Wawrzyńca de Senes oraz mnóstwo rzemieślników różnych specjalizacji. Zamek został zaprojektowany na planie 5-ramiennej gwiazdy, o 5 wierzchołkach-bastionach, z których na 4 wzniesiono wieże. Była to tzw. szkoła nowowłoska, gdzie wszystkie elementy miały ze sobą współgrać. Dodatkowo obronne wrażenie potęgowała fosa wokół zamku oraz samo miejsce budowy – skaliste wzgórze nad rzeką Koprzywianką.
Głównym elementem wybudowanego ok. 1630 r. Krzyżtopora miał być pałac z dziedzińcem na kształt dziurki od klucza. Ciekawostką jest mnogość astrologicznych symboli – Krzysztof Ossoliński bardzo interesował się numerologią i zodiakiem, dlatego polecił wykonać w pałacu 12 sal (jak 12 miesięcy), 52 komnaty (jak 52 tygodnie) oraz 365 okien (jak 365 dni w roku). Pałac ozdobiony był malowanymi znakami zodiaku, które z biegiem lat niestety się starły. Na górującej ponad mostem nad fosą wieży bramnej widniał herb warowni – czarny, marmurowy krzyż i topór, symbolizujące religię katolicką oraz herb rodziny Toporczyków, od których pochodzili Ossolińscy. Obok umieszczono wielką literę „W” – kabalistyczny symbol wieczności, który miał ochronić twierdzę na wieki. Zamek Krzyżtopór jest ogromny, zajmuje ponad 1 ha powierzchni, zaś jego mury piętrzą się na wysokość 15 m. Niezwykłe jak na tamte czasy było również to, że miał cysternę wybudowaną specjalnie w celu gromadzenia deszczówki do picia, a także spory ogród przy jego północnej części.
Niestety sielskie życie na zamku zakłócił potop szwedzki, w 1657 r. Krzyżtopór został zdewastowany przez najeźdźców z północy, zaś jego dobra zostały częściowo rozkradzione. W 1760 r. litewski generał Jan Michał Pac wyremontował południową część rezydencji, jednak po upadku konfederacji barskiej musiał uciekać do Francji. Krzyżtopór już wtedy był ruiną i taką pozostał przez wiele lat. W 1815 r. zamieszkali w nim Łempiccy, którzy, jak to było ogólnie przyjęte w dobie romantyzmu, nie chcieli wyremontować zamku, traktując przybytek jako sentymentalny i nastrojowy.
Po II wojnie światowej zamek w Ujeździe stał się własnością państwa. W latach 60-tych rozpoczęły się prace wykopaliskowe, dzięki którym obiekt stopniowo stał się dostępny turystom. Obecnie jest to siedziba Instytucji Kultury Zamku w Ujeździe, która organizuje rozmaite przedsięwzięcia artystyczne, wystawy, konkursy oraz wspiera działające przy niej stowarzyszenia: klub seniora, klub artystyczny, teatr, etc. Co kilka miesięcy odbywają się „Wehikuły czasu” – pokazy dawnej artylerii i tańca, walki rycerskie i turnieje szermierki. Co roku w sierpniu mają miejsce festyny średniowieczne (najbliższy 15.08.2015).
Tajemnice i ciekawostki zamku u Ujeździe:
– Krzyżtopór był ponoć połączony podziemnym tunelem z oddaloną o 17 km od Ujazdu wsią Ossolin. Z tego tajemnego przejścia, dla szybszego przejazdu saniami wyłożonego głowami cukru, Krzysztof Ossoliński korzystał kiedy chciał odwiedzić swego przyrodniego brata, Jerzego.
– W podziemiach jednej z wież zamku bije źródełko, którego woda nazwana Krzyżtopożanką ma dobroczynne dla zdrowia właściwości.
– Główna jadalnia miała zamiast sufitu akwarium zamieszkałe przez egzotyczne ryby.
Adres: Ujazd 73. Zamek Krzyżtopór znajduje się w Ujeździe, w województwie świętokrzyskim, w południowo-wschodniej części Gór Świętokrzyskich, w gminie Iwaniska (202 km na południe z centrum Warszawy).
Dojazd: Z Warszawy musimy się dostać do ekspresówki E77 (do Alei Krakowskiej i dalej przez Raszyn i Janki) i potem prosto przez Grójec, Białobrzegi i Radom. W Radomiu na rondzie Narodowych Sił Zbrojnych obieramy drugi zjazd w Warszawską. Jedziemy prosto i skręcamy w lewo w ul. Kusocińskiego, potem w prawo w Żwirki i Wigury, a następnie w lewo w ul. Słowackiego, która po wyjeździe z Radomia staje się DK9/E371 (drogowskazy na Ostrowiec Świętokrzyski). 12 km za Ostrowcem jest Opatów, gdzie skręcamy w prawo w ul. Legionów / DK74. Jedziemy prosto i w Iwaniskach skręcamy w lewo w ul. Klimontowską i po ok. 2 km jesteśmy już na zamku w Ujeździe.
Więcej na oficjalnej stronie zamku w Ujeździe: www.krzyztopor.org.pl
KONTAKT: 15 860 11 33
