Bardiów (po słowacku Bardejov) to przepiękne, średniowieczne miasto w Szaryszu (Šariš), wschodnim regionie na Słowacji, tylko 30 km na południowy wschód od Krynicy Górskiej i 18 km od polskiej granicy. Razem z Preszowem i Koszycami stanowi zabytkowy „trójkąt” głównego pasma Karpat i północnej Słowacji. Bardiowskie Stare Miasto o 1996 r. figuruje na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Nic w tym dziwnego: gotycko-renesansowy Ratusz (Radnica), zabytkowy Rynek jak z bajki, bazylikowy Kościół Św. Idziego czy inaczej Egidiusza (Kostol sv. Egídia), z dziełami Mistrza Stefana z Koszyc, Mistrza Pawła z Lewoczy oraz szkoły naszego Wita Stwosza, przepięknie dekorowane freskami kamienice mieszczańskie, barbakan z basztami obronnymi, dawna dzielnica żydowska (do tej pory zachowała się synagoga oraz łaźnia do ablucji) oraz serwujące pyszne, regionalne potrawy kuchni słowackiej restauracje i kawiarnie to wystarczające powody, by odwiedzić Bardiów!
Miasto po raz pierwszy pojawia się w kronikach w 1247 r. Wówczas urzędowali tu cystersi, których klasztor znajdował się w miejscu wyżej wspomnianego kościoła Św. Egidiusza. Następnie osiedlili się w Bardejowie Niemcy ze Śląska, a miasto stało się ważnym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym Królestwa Węgier. Panujący w 2 poł. XIV w. król Ludwik Andegaweński nadał mieszkańcom Bardiowa wiele przywilejów (wolne miasto królewskie, własne wojsko).
W XVI w. Bardiów opanowali protestanci. Uczeń Marcina Lutra, Leonard Stöckel, słynny słowacki humanista i teolog został powołany rektorem lokalnej szkoły, która wkrótce stała się wzorem protestanckich uczelni w kraju. W 1578 r. założono tu pierwszą drukarnię, a w 1597 r. kolejną, co również było przełomowym momentem w historii tego ośrodka kultury. Pierwszą wydrukowaną książką był oczywiście Katechizm Marcina Lutra.
Barok i oświecenie przyniosły miastu stagnację – były to czasy wojen (zwłaszcza 30-letnia), epidemii dżumy i cholery oraz licznych pożarów. Słowacka perła ponownie odżyła dopiero w końcu XIX w. – „wyszła” wówczas poza mury barbakanu i stopniowo zaczęła rozwijać się poniżej skarpy.
Około 5 km na północ od Bardejowa znajdują się Bardejovské Kúpele – kompleks uzdrowiskowy jeszcze z 2 poł. XVIII w. Spacer otoczonym zabytkowymi kamienicami zdrojowymi deptakiem, wizyta w XIX-wiecznym, imponującym hotelu Astoria, degustacja wód mineralnych oraz kąpiel w położonym na pięknej polanie pod lasem kąpielisku na pewno okażą się niezapomnianym przeżyciem! W Bardejovskich Kúpelach jest też kilka XVIII-wiecznych, drewnianych cerkwi, podobnych do tych z naszego Beskidu Sądeckiego (zobacz nasz artykuł!) oraz skansen i muzeum etnograficzne z dawnymi chatami i zagrodami Rusinów.
![Najcenniejszym zabytkiem Bardiowa jest gotycki kościół Św. Idziego, po słowacku ”dom sv. Egidia”. Początkowo, w miejscu bazyliki, której budowę rozpoczęto w 2. poł. XIV w., zaś ukończono w 1518 r., znajdował się dawny klasztor cystersów.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Najcenniejszym-zabytkiem-Bardiowa-jest-gotycki-kościół-Św.-Idziego-po-słowacku-dom-sv.-Egidia.-Początkowo-w-miejscu-bazyliki-której-budowę-rozpoczęto-w-2.-poł.-XIV-w.-zaś-ukończono-w-1518-r.-825x465.jpg)
Najcenniejszym zabytkiem Bardiowa jest gotycki kościół Św. Idziego, po słowacku ”dom sv. Egidia”. Początkowo, w miejscu bazyliki, której budowę rozpoczęto w 2. poł. XIV w., zaś ukończono w 1518 r., znajdował się dawny klasztor cystersów.
![Wewnątrz kościoła Św. Idziego znajduje się 11 ołtarzy, wszystkie w stylu późnego gotyku. Jeden z nich – ołtarz Narodzenia Pańskiego – powstał w warsztacie Wita Stwosza, autora słynnego ołtarza w krakowskim Kościele Mariackim. Na uwagę zasługuje także znajdujący się w części ołtarza Św. Barbary Tron Łaski, wyrzeźbiony przez równie znamienitego Mistrza Pawła z Lewoczy.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Wewnątrz-kościoła-Św.-Idziego-znajduje-się-11-ołtarzy-wszystkie-w-stylu-późnego-gotyku.-Jeden-z-nich-ołtarz-Narodzenia-Pańskiego-powstał-w-warsztacie-Wita-Stwosza-autora-słynnego-ołtarza-w-krakowski-825x465.jpg)
Wewnątrz kościoła Św. Idziego znajduje się 11 ołtarzy, wszystkie w stylu późnego gotyku. Jeden z nich – ołtarz Narodzenia Pańskiego – powstał w warsztacie Wita Stwosza, autora słynnego ołtarza w krakowskim Kościele Mariackim. Na uwagę zasługuje także znajdujący się w części ołtarza Św. Barbary Tron Łaski, wyrzeźbiony przez równie znamienitego Mistrza Pawła z Lewoczy.
![Na kościelnej dzwonnicy u Św. Idziego.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Na-kościelnej-dzwonnicy-u-Św.-Idziego.-825x465.jpg)
Na kościelnej dzwonnicy u Św. Idziego.
![Panoramiczne ujęcie z kościoła Św. Idziego. W oddali pięknie widać wzniesienia Pogórza Ondawskiego. Bardiów położony jest na wysokości 277 m n.p.m.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Panoramiczne-ujęcie-z-kościoła-Św.-Idziego.-W-oddali-pięknie-widać-wzniesienia-Pogórza-Ondawskiego.-Bardiów-położony-jest-na-wysokości-277-m-n.p.m.-825x465.jpg)
Panoramiczne ujęcie z kościoła Św. Idziego. W oddali pięknie widać wzniesienia Pogórza Ondawskiego. Bardiów położony jest na wysokości 277 m n.p.m.
![W przeciwieństwie do innych miast w dawnych północnych Węgrzech, których rynek miał zazwyczaj kształt owalu, Bardiów został zaprojektowany na planie szachownicy – podobnie jak miasta polskie. Uliczki zaczynały się albo w narożach rynku, albo w pośrodku pierzei.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/W-przeciwieństwie-do-innych-miast-w-dawnych-północnych-Węgrzech-których-rynek-miał-zazwyczaj-kształt-owalu-Bardiów-został-zaprojektowany-na-planie-szachownicy-podobnie-jak-miasta-polskie.-Uliczki-wybi-825x465.jpg)
W przeciwieństwie do innych miast w dawnych północnych Węgrzech, których rynek miał zazwyczaj kształt owalu, Bardiów został zaprojektowany na planie szachownicy – podobnie jak miasta polskie. Uliczki zaczynały się albo w narożach rynku, albo w pośrodku pierzei.
![Pamiętający jeszcze czasy panowania węgierskich królów Andegaweńskich trotuar na rynku w Bardiowie.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Pamiętający-jeszcze-czasy-panowania-węgierskich-królów-Andegaweńskich-trotuar-na-rynku-w-Bardiowie.-825x465.jpg)
Pamiętający jeszcze czasy panowania węgierskich królów Andegaweńskich trotuar na rynku w Bardiowie.
![Rynek w Bardejowie.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Rynek-w-Bardejowie.-825x465.jpg)
Rynek w Bardejowie.
![Kolejne ujęcie rynku w Bardejowie.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Kolejne-ujęcie-rynku-w-Bardejowie.-825x465.jpg)
Kolejne ujęcie rynku w Bardejowie.
![Stare Miasto w Bardiowie wygląda jak żywcem wyjęte z bajki. Nic dziwnego, że w 1996 r. zostało wpisane na listę UNESCO, jako czwarty taki unikatowy zespół miejski na Słowacji.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Stare-Miasto-w-Bardiowie-wygląda-jak-żywcem-wyjęte-z-bajki.-Nic-dziwnego-ze-w-2000-r.-zostało-wpisane-na-listę-UNESCO-jako-czwarty-taki-unikatowy-zespół-miejski-na-Słowacji.-1-825x465.jpg)
Stare Miasto w Bardiowie wygląda jak żywcem wyjęte z bajki. Nic dziwnego, że w 1996 r. zostało wpisane na listę UNESCO, jako czwarty taki unikatowy zespół miejski na Słowacji.
![Ratusz w Bardiowie został wykonany między 1505 a 1509 rokiem. Łączy w sobie 2 style: gotyk (typowe łuki nad wejściami oraz rzeźby zdobiące dach ratusza: zwierzęta i ludzie różnych zawodów o nieproporcjonalnie dużych głowach) oraz renesans (prostokątne okna i szczyty).](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Ratusz-w-Bardiowie-został-wykonany-między-1505-a-1509-rokiem.-Łączy-w-sobie-2-style-825x465.jpg)
Ratusz w Bardiowie został wykonany między 1505 a 1509 rokiem. Łączy w sobie 2 style: gotyk (typowe łuki nad wejściami oraz rzeźby zdobiące dach ratusza: zwierzęta i ludzie różnych zawodów o nieproporcjonalnie dużych głowach) oraz renesans (prostokątne okna i szczyty).
![Wejście do ratusza ma formę ozdobnego ryzalitu.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Wejście-do-ratusza-ma-formę-ozdobnego-ryzalitu.-825x465.jpg)
Wejście do ratusza ma formę ozdobnego ryzalitu.
![Dom mieszczański rodziny Gantzughof powstał w późnym średniowieczu, potem przebudowano go na styl renesansowy. Obecnie jest pięknie odnowiony, a jego ściany zdobią freski w pastelowych kolorach. W kamienicy mieści się część ekspozycji Muzeum Krajoznawczego.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Dom-mieszczański-rodziny-Gantzughof-powstał-w-późnym-średniowieczu-potem-przebudowano-go-na-styl-renesansowy.-Obecnie-jest-pięknie-odnowiony-a-jego-ściany-zdobią-freski-w-pastelowych-kolorach.-W-kamieni-825x465.jpg)
Dom mieszczański rodziny Gantzughof powstał w późnym średniowieczu, potem przebudowano go na styl renesansowy. Obecnie jest pięknie odnowiony, a jego ściany zdobią freski w pastelowych kolorach. W kamienicy mieści się część ekspozycji Muzeum Krajoznawczego.
![Odsłonięte freski na jednej z kamienic przy rynku.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Odsłonięte-freski-na-jednej-z-kamienic-przy-rynku.-825x465.jpg)
Odsłonięte freski na jednej z kamienic przy rynku.
![W Bardiowie można także znaleźć ciekawe przykłady secesji.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/W-Bardiowie-można-także-znaleźć-ciekawe-przykłady-secesji.-825x465.jpg)
W Bardiowie można także znaleźć ciekawe przykłady secesji.
![Wąskie uliczki w Bardejowie mają fantastyczny klimat! Kremowo-żółta budowla z kopułami na horyzoncie to Cerkiew Św. Piotra i Pawła. Ta neoromańska świątynia została wybudowana dla prawosławnych osadników z Rusi.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Wąskie-uliczki-w-Bardejowie-mają-fantastyczny-klimat-Kremowo-żółta-budowla-z-kopułami-na-horyzoncie-to-Cerkiew-Św.-Piotra-i-Pawła.-Ta-neoromańska-świątynia-została-wybudowana-dla-prawosławnych-825x465.jpg)
Wąskie uliczki w Bardejowie mają fantastyczny klimat! Kremowo-żółta budowla z kopułami na horyzoncie to Cerkiew Św. Piotra i Pawła. Ta neoromańska świątynia została wybudowana dla prawosławnych osadników z Rusi.
![Wspaniałym pomysłem jest odbyć spacer po murowanym barbakanie, który ciągnie się dookoła Starego Miasta w Bardejowie i jest jednym z najlepiej zachowanych na Słowacji. Na murach obronnych zbudowano 2 bramy oraz 11 baszt (jedna jest tak duża, ze odbywają się w niej różnego rodzaju imprezy kulturalne).](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Wspaniałym-pomysłem-jest-odbyć-spacer-po-murowanym-barbakanie-który-ciągnie-się-dookoła-Starego-Miasta-w-Bardejowie-i-jest-jednym-z-najlepiej-zachowanych-825x465.jpg)
Wspaniałym pomysłem jest odbyć spacer po murowanym barbakanie, który ciągnie się dookoła Starego Miasta w Bardejowie i jest jednym z najlepiej zachowanych na Słowacji. Na murach obronnych zbudowano 2 bramy oraz 11 baszt (jedna jest tak duża, ze odbywają się w niej różnego rodzaju imprezy kulturalne).
![Baszta Szkolna jest jedną z 11 warownych wieży w Bardejowie. Pozostałe baszty to Gruba, Praszna, Duża, Czerwona, Dolna, Prawo-kątowa, Renesansowa, Archiwa, Poligonalna i Klasztorna.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Baszta-Szkolna-jest-jedną-z-11-warownych-wieży-w-Bardejowie.-Pozostałe-baszty-to-Gruba-Praszna-Duża-Czerwona-Dolna-Prawo-kątowa-Renesansowa-Archiwa-Poligonalna-i-Klasztorna.-825x465.jpg)
Baszta Szkolna jest jedną z 11 warownych wieży w Bardejowie. Pozostałe baszty to Gruba, Praszna, Duża, Czerwona, Dolna, Prawo-kątowa, Renesansowa, Archiwa, Poligonalna i Klasztorna.
![Baszta Szkolna pięknie wynurza się z zieleni.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Baszta-Szkolna-pięknie-wynurza-się-z-zieleni.-825x465.jpg)
Baszta Szkolna pięknie wynurza się z zieleni.
![Kamienice przy rynku w Bradiowie – widok od podwórka.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Kamienice-przy-rynku-w-Bradiowie-widok-od-podwórka.-825x465.jpg)
Kamienice przy rynku w Bradiowie – widok od podwórka.
![Wykonany przez fana Beatelsów mural na bardiowskiej kamienicy…](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Wykonany-przez-fana-Beatelsów-mural-na-bardiowskiej-kamienicy...-825x465.jpg)
Wykonany przez fana Beatelsów mural na bardiowskiej kamienicy…
![… oraz ”beatlesowy” ogródek.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/oraz-beatlesowy-ogródek.-825x465.jpg)
… oraz ”beatlesowy” ogródek.
![Najsłynniejsza zupa naszych południowych sąsiadów – česneková polévka albo po prostu česnečka. Jej głównym składnikiem jest rzecz jasna czosnek – drobno starty nadaje wywarowi intensywny smak i aromat. Zupę podaje się ze startym żółtym serem, który od razu roztapia się pod wpływem ciepła oraz chrupiącymi grzankami – krutonami. Czasem można też dodać lekko roztrzepana jajko, które szybko ścina się w gorącej česnečce.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Najsłynniejsza-zupa-naszych-południowych-sąsiadów-česneková-polévka-825x465.jpg)
Najsłynniejsza zupa naszych południowych sąsiadów – česneková polévka albo po prostu česnečka. Jej głównym składnikiem jest rzecz jasna czosnek – drobno starty nadaje wywarowi intensywny smak i aromat. Zupę podaje się ze startym żółtym serem, który od razu roztapia się pod wpływem ciepła oraz chrupiącymi grzankami – krutonami. Czasem można też dodać lekko roztrzepana jajko, które szybko ścina się w gorącej česnečce.
![Bryndzové halušky to uformowane w zacierki kluseczki z bardzo drobno tartych ziemniaków. Na nie kładzie się bryndzę – tradycyjny, góralski, słony ser wytwarzany z owczego mleka oraz okrasę z podsmażanej, wędzonej słoniny.](https://www.bezmapy.pl/wp-content/uploads/2016/02/Bryndzové-halušky-825x465.jpg)
Bryndzové halušky to uformowane w zacierki kluseczki z bardzo drobno tartych ziemniaków. Na nie kładzie się bryndzę – tradycyjny, góralski, słony ser wytwarzany z owczego mleka oraz okrasę z podsmażanej, wędzonej słoniny.